Tình khúc Phạm Duy ...

Chìm mình trong tiếng hát du dương của Khánh Hà trong bài “Bao Giờ Biết Tương Tư” của nhạc sĩ Phạm Duy, thơ Ngọc Chánh, tôi liên tưởng đến hình ảnh một chàng trai mới lớn mặt điểm những cọng râu lún phún xen lẫn những hạt mụn trứng cá đó đây, đang ngày đêm sốt ruột đi ra rồi lại đi vào, lòng cứ ngong ngóng chờ đợi một bóng hồng xuất hiện trong cuộc đời. Cậu bé tuổi mới lớn này hẳn chưa biết yêu là gì, nhưng có lẽ cậu đã được nghe nói nhiều về tình yêu, đề tài muôn thưở của con người, nên lòng mới háo hức rộn ràng đến thế. Cũng có lẽ chờ đợi khá lâu nên cậu mới bồn chồn sốt ruột thốt lên “bao giờ biết tương tư?”Là ngày nào, tháng nào? Ai có thể cho tôi biết “ngày nào..., biết yêu em rồi tôi biết tương tư. Ngày nào biết mong chờ,” Hôm nay hay ngày mai? Lòng háo hức trước ngưỡng cửa tình yêu của cậu bé dù chưa biết bóng hình đó là ai bỗng làm tim tôi xao xuyến ngẫm đến thái độ của mình trước tình yêu của một người - người đã dám chết vì tôi - Thiên Chúa Tình Yêu.

Là môn đệ của Ngài, được dạy dỗ về bổn phận phải yêu mến Ngài trên hết mọi sự nhưng chưa bao giờ tôi yêu mến Chúa như Chúa đáng được yêu. Ừ nhỉ, sao tôi không có được cái tâm tình háo hức rộn ràng như cậu bé mới lớn kia? Tình yêu không thể cưỡng bức, không thể ép lòng mình phải yêu ai cho dù đó là bổn phận. Chưa yêu mến Ngài cho đủ, đó không phải là cái lỗi, nhưng cái thiếu sót của tôi so với cậu bé mới lớn trong “Bao Giờ Biết Tương Tư” là chưa bao giờ tôi xin để được tương tư Ngài, xin để được “biết mong chờ”, để được “rộn rã buồn vui”, để được cùng đau khổ và hạnh phúc với Đấng đã chết cho tôi được sống để yêu. Với Thiên Chúa, tôi xin xỏ nhiều thứ nhưng chưa một lần xin được yêu chính Chúa. Phải chăng đó là một sự hời hợt vô tình hay sự cố ý chấp nhận tình trạng vô cảm với tình yêu Thiên Chúa? Cậu bé biết yêu là đau khổ, yêu sẽ làm cậu “biết quên câu cười, biết cho đôi dòng lệ rơi…” Biết thế, nhưng cậu vẫn chấp nhận, chờ đợi và cuối cùng là mạnh dạn “ghé răng cắn vào”… Còn tôi, biết yêu Chúa sẽ thêm nhiều thử thách gian nan trên đường đời vốn đã đầy chông gai, hẹn hò với Ngài sẽ phải đi trên con đường hẹp, và còn nhiều những khó khăn khác nữa mà Ngài đã “dại dột” báo trước… Thế nên… tôi đành câm nín! Tôi chấp nhận chọn “lỗ hơn khổ” trong khi cậu bé lại mạnh dạn chọn “thà khổ hơn lỗ”. Lòng tôi chùng xuống, thấy mắc cở với mình và ngại ngùng với Chúa khi lời nhạc thấm vào da thịt gói ghém tâm tình da diết mong muốn được tương tư của chú bé con.


Rồi một ngày có lẽ cậu bé đã biết yêu là gì, cái ngày mà lòng cậu đã “biết vui, biết buồn, ôm mối tương tư” là ngày cậu thấy “cánh Thiên Đường đã mở hé” để chợt nhận ra rằng “tình yêu là trái táo thơm”. Tình yêu là Thiên Đường! Một Thiên Đường tạm bợ ở dương thế cũng đủ làm cậu bé ngất ngây. Vậy sao một Thiên Đường vĩnh cửu lại không đủ sức quyến rũ tôi? “Trái táo thơm” đã cho cậu bé “miệng môi ngọt đắng”, tình yêu không chỉ có vị đắng mà còn có chất ngọt, không chỉ có đau khổ mà còn có hương thơm hạnh phúc. Vậy sao tôi cứ sợ hãi tình yêu của Thiên Chúa để không chấp nhận Ngài trong cuộc đời? Sao tôi không xin để được tương tư Ngài? Tình yêu đã làm cậu “Đôi mắt đêm ngày vơi hết đọa đầy”, cho dù cặp mắt đó từ nay sẽ “cho đôi dòng lệ rơi…” Tình yêu đã chắp cánh cho cậu bé bay cao chỉ để lại lời “trối trăn cuối cùng, Giấc mơ não nùng vợi tan...”


Trong lời “trối trăn cuối cùng” đó không thấy nói cậu bé hối hận vì đã biết yêu và tương tư! Vậy sao tôi cứ còn chần chừ?

***

Chúa ơi, xin cho con một lần “miệng môi ngọt đắng” tình yêu với Ngài để thêm mạnh dạn “ghé răng cắn vào” “trái táo thơm” của Chúa. Trái táo xưa đã đẩy con người ra khỏi Vườn Địa Đàng thì trái táo ngày nay giúp con tìm lại hương vị Thiên Đường ngày xưa ấy. Xin cho mắt con một lần được nhìn thấy “cánh Thiên Đường đã mở hé” nơi cuối chân trời để giúp con can đảm xin cho được biết tương tư Chúa cho dù đôi môi sẽ “biết quên câu cười”, cặp mắt sẽ “biết cho đôi dòng lệ rơi”. Amen!

Một mình trong phòng vắng, bên ngoài trời mưa lâm thâm, mang một ít cái se lạnh của cơn gió thoảng mùa Đông. Mở máy tính và nghe “ Thà như giọt mưa” của Nguyễn Tất Nhiên và Phạm Duy. Chợt nhớ về một thời đã quá xa … với tôi.

Cái thời học trung học, sao mà nó êm đềm và lãng mạn đến thế. Chiến tranh là chiến tranh. Chúng tôi biết thế. Chúng tôi bắt đầu quen với triết học hiện sinh, quen với J.J.Sartre, với Simon De Beauvoir…Và những năm đầu đệ nhị cấp, bọn chúng tôi bắt đầu làm quen từ những bản nhạc tiền chiến đến nhạc phổ thơ ở những quán café dành cho bọn học trò. Thế rồi bọn tôi cứ nghêu ngao “ Em tan trường về… .” thơ của Phạm Thiên Thư mà hình như Phạm Duy “phổ riêng” cho lũ học trò chúng tôi. Cũng khối anh chàng vì mê mải với những mối tình học trò thoáng qua mà cuối cùng hỏng tú tài, khăn gói vào quân trường…

Ngồi miên man với những ca từ đau buồn…“ ta hỏng tú tài, ta hụt tình yêu… thi hỏng mất rồi, ta đợi ngày đi…” . Thấy thương sao Nguyễn Tất Nhiên, cũng một thời ngây dại như lũ chúng tôi.

Bỗng nhiên muốn viết một cái gì đó….

***
Nhạc Tiền chiến có thể coi là cái tên chung cho tất cả nhạc Việt Nam được viết trước năm 1954. Đó là thời kỳ phôi thai nhưng cũng mau chóng trở thành thời kỳ phồn thịnh của nền tân nhạc Việt Nam. Các tác giả và tác phẩm xuất hiện vào thời đó, hầu hết đều tồn tại cho tới hiện nay, và chắc chắn những tác phẩm âm nhạc này sẽ tồn tại lâu dài nữa, vì như chúng ta đã thấy, giá trị đã được xác định qua nhiều thế hệ, qua nhiều thử thách, qua sự thăng trầm của lịch sử.
Kho tàng âm nhạc Việt Nam gần như đa số là những bản tình ca lãng mạn. Cũng phải có một thuở yên bình nào đó, người ta mới yêu nhau được như thế. Có nhiều người bảo rằng Việt Nam là một dân tộc lãng mạn. Cứ đọc ca dao của chúng ta để biết ra điều đó.

Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá, cá lặn, trông sao, sao mờ

Hoặc

Trèo lên cây bưởi hái hoa
Bước ra vườn cà hái nụ tầm xuân
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc
Em lấy chồng rồi, anh tiếc lắm thay …

Những bản “Tình ca” đã dạy chúng ta cách yêu nhau và cả cách xa nhau nữa…

Trong âm nhạc Việt, có rất nhiều ca khúc mà trong đó phần ca từ có được từ những bài thơ đuợc phổ nhạc. Và có thể nói không ngoa rằng, có những bài thời chưa từng được ai biết đến, bỗng một ngày với cảm nhận của những nhạc sĩ tài hoa, bài thơ trở thành nổi tiếng…

Trong số các thi sĩ, người có nhiều thơ được phổ nhạc nhất có lẽ là Nguyễn Bính. Và, hai bài thơ đầu tiên của Nguyễn Bính được phổ nhạc là bài Cô Hái Mơ và Cô Lái Đò.

Bài Cô Hái Mơ do Phạm Duy soạn thành ca khúc và hình như cũng là bài hát đầu tay của Phạm Duy.

Bài Cô Lái Đò do Nguyễn Đình Phúc phổ nhạc. Sau Cô Lái Đò, Nguyễn Đình Phúc còn được biết đến rất nhiều qua ca khúc thứ hai của ông là Lời Du Tử. Người ta yêu bài hát này của Nguyễn Đình Phúc và còn yêu luôn cả tiếng hát của Bùi Công Kỳ, người đã một thời mang các ca khúc của Nguyễn Đình Phúc đi trình diễn tại các sân khấu, hoặc các quán cà phê ở Hà Nội. Vào thời ấy, hình thức trình diễn như thế còn được coi là mới lạ.

Những người được nghe Bùi Công Kỳ hát, đều nói rằng, ông có một giọng hát hết sức quyến rũ. Chỉ tiếc rằng, khi đó người ta chưa có phương tiện để ghi lại giọng hát của ông.

Bùi Công Kỳ cũng là người đã viết lời ca cho ca khúc lừng danh “Giọt Mưa Thu”của Đặng Thế Phong.

Chúng ta có nhiều thơ phổ nhạc, và nhờ vào công việc này, âm nhạc Việt Nam có thêm một số lượng lớn các ca khúc giá trị bất tử.

Nói chung, một bài thơ phổ nhạc, thất bại không kể làm gì, nếu thành công thường là những bài hát hay được đón nhận nồng nhiệt. Điều đó cũng dễ hiểu, bởi vì hầu hết nhạc của chúng ta còn là những ca khúc. Và khi đã gọi là “ca khúc” thì lời ca chiếm một nửa giá trị của bài hát.

Vì vậy, nếu phần nhạc hay, thì thơ – do nhạc sĩ lựa chọn, chắc chắn là phần lời ca phải hay rồi. Một ca khúc như thế có thể coi là toàn vẹn.

Bài thơ Xuân Và Tuổi Trẻ của Thế Lữ do La Hối phổ nhạc là một thí dụ điển hình… Bài thơ được phổ nhạc một cách tự nhiên đến nỗi, người nghe tưởng chừng như đó là một bài hát do chính nhạc sĩ viết lời ca chứ không phải là lời ca có sẵn mà nhạc sĩ chỉ tìm thanh điệu ghép vào.

Như bài” Ngậm ngùi” của Huy Cận. Phạm Duy phổ nhạc nguyên vẹn. Và khi nghe Lệ Thu hát bài này thì cứ như là “ hát thơ lục bát”…

Nói đến thơ phổ nhạc thời tiền chiến, không thể không nhắc tới bài thơ Tống Biệt của Tản Đà, nhạc Võ Đức Thu.

Bài thơ không có chữ nào nói đến Xuân nhưng người đọc vẫn cứ có cảm tưởng như hơi xuân phảng phất đâu đó trong suốt bài thơ. Có phải vì câu “Lá đào rơi rắc lối Thiên thai” chăng? Đào là loài hoa chỉ nở trong mùa xuân. Thiên Thai, trong tưởng tượng của mọi người vốn được coi là một chốn xuân miên viễn. Cho nên dù chẳng hề nhắc đến xuân bài thơ vẫn cứ được coi là một bài thơ xuân.

Có người cho rằng, hai chữ “lá đào” không thể thay bằng bất cứ loài lá nào khác. Bởi vì như thế sẽ làm giảm đi rất nhiều cái vẻ tiên cảnh của bài thơ. Cùng ý nghĩa ấy sẽ làm hỏng cà bài thơ.

Trong thơ, có những chữ mà người ta gọi là “Thần tự”. Chẳng hạn như cũng trong bài Tống Biệt này, khi mới làm, Tản Đà viết câu thơ cuối cùng là “Nghìn năm thơ thẩn bóng trăng soi”. Mười năm sau, ông mới chữa được chữ “soi” thành chữ “chơi”. Và quả thật, chữ “chơi” đã “làm động” hẳn câu thơ. Các nhà phê bình đều đồng ý là hay hơn, linh động hơn chữ “soi” rất nhiều. Trong Tống Biệt, ngoài phần thơ, thì… phần nhạc của Võ Đức Thu gần như đã nhập vào thơ, có đủ sự ngậm ngùi của cái bước “trần ai”. Nhạc và thơ kết hợp thành một ca khúc tuyệt đẹp.

Với bài thơ “ Đôi mắt người Sơn Tây” và “ Đôi bờ ”của Quang Dũng, thật sự hai bài thơ này “cất cánh” khi Phạm Đình Chương đã phổ nhạc một cách tài hoa và tài tình.

Thương nhớ ơ hờ thương nhớ ai
Sông xa từng lớp lớp mưa dài
Mắt em ôi ! mắt em xưa có sầu cô quạnh
Khi chớm thu về, khi chớm thu về một sớm mai

Đôi mắt Người Sơn Tây
Buồn viễn xứ khôn khuây ...

Các thế hệ trẻ hiện nay so với tuổi các tác phẩm còn nhỏ hơn nhiều , đã có lúc tỏ ra không thích nhạc tiền chiến vì họ cho rằng nhịp điệu chậm quá. Nhưng tới một cái tuổi nào đó họ lại yêu trở lại. Hiện tượng này vẫn còn tiếp diễn.

Đương nhiên mỗi thời đại, người ta sống khác nhau, suy nghĩ khác nhau. Những người sinh ra và trưởng thành ở giữa thế kỷ trước và lớp trẻ sau này có những cách cảm thụ âm nhạc, văn học nghệ thuật khác nhau. Nhưng trở lại ngọn nguồn của sự yêu thương, người ta dễ dàng gặp lại nhau.

Âm nhạc là một ngọn nguồn kề cận nhất. Tình yêu là ngọn nguồn gần gũi nhất. Cũng không thể tách rời tình yêu ra khỏi quê hương được. Vì tình yêu cũng là tình hoài hương thu nhỏ.

Đoàn Chuẩn tuy được xếp chung với lớp các nhạc sĩ tiền chiến, nhưng ông xuất hiện sau những Lê Thương, Dương Thiệu Tước, Văn Cao, Phạm Duy. Các ca khúc mượt mà của ông, có một “hơi hám” rất Hà Nội mà là Hà Nội của thời tiền chiến, tung ra đời là được yêu, được hát ngay. Có thể nói Đoàn Chuẩn không viết gì khác ngoài tình ca. Tình ca của Đoàn Chuẩn chất chứa tất cả cái ngọt ngào say đắm của một người tình.

Một chiếc lá rơi, một cánh hoa rụng, một xác pháo hồng, đều phảng phất hình bóng của người tình.
Nhớ tới mùa thu năm xưa gửi nhau
phong thư ngào ngạt hương
nét bút đa tình lả lơi
nhớ phút ngập ngừng lòng giấy viết rằng
chờ đến kiếp nào
tình đầu trong gió mùa
người yêu ơi

Vẫn biết chỉ ở trong một cái tuổi nào đó người ta mới có thể yêu nhau đến như thế. Nhưng vì nó được ghi lại trong nhạc, chụp lại trong thơ, nên nó đã trở thành nỗi ám ảnh, nếu người ta không có được một lần trong đời, hình như người ta đã đánh mất tuổi trẻ mà không được gì cả.

Tình yêu là một thứ kho tàng quý báu, nếu người ta không kịp khám phá lúc còn trẻ, người ta sẽ nghèo khó khi già đấy!
Dù tình yêu trong nhạc Đoàn Chuẩn chỉ là thứ tình người ta đánh mất chứ không giữ lại được. Nhưng chỉ mất là mất người yêu thôi, tình yêu vẫn còn. Và tình yêu vẫn còn nên người yêu cũng không thể mất.

Gửi gió cho mây ngàn bay
Gửi bướm muôn màu về hoa
Gửi thêm ánh trăng màu xanh lá thư
Về đây với thu trần gian

Một trong những cái đáng quý nhất của nghệ thuật là nó có thể chia sẻ hạnh phúc cho mọi người, dù nguyên cớ của nó có khi chỉ do một người mà được tạo ra. Cái thích thú khi nghe nhạc Đoàn Chuẩn - nói riêng - nghe nhạc tiền chiến Việt Nam nói chung là người ta cảm thấy hạnh phúc. Cũng phải có một thuở thanh bình nào đó, trong một hoàn cảnh nào đó, người ta mới yêu như thế được.
Chúng ta phải tin một điều, dù gương mặt tình yêu ngày nay có khác xưa, có diêm dúa hơn, có trần trụi hơn, có thực dụng hơn, nhưng suy cho cùng thì tình yêu đích thực không bao giờ làm mỏng đi tình yêu mà chỉ làm dày thêm.

Ngày xưa, Sài Gòn thời chiến tranh, với đạn bom ầm ì trong đêm và lính Mỹ ồn ào ban ngày vẫn là một trung tâm văn hóa và văn nghệ tỏa sáng chính là nhờ lớp văn nghệ sĩ như Du Tử Lê, Thanh Tâm Tuyền, Nguyên Sa, Doãn Quốc Sỹ, Mai Thảo, Hoài Bắc, Cung Trầm Tưởng, Phạm Thiên Thư, Nguyễn Tất Nhiên v.v...

Bài thơ “ Chưa bao giờ buồn thế” của Cung Trầm Tưởng được Phạm Duy phổ nhạc với tựa đề “ Tiễn em ”đã trở thành những lời vỗ về những đôi tình nhân trong những kỳ đưa tiễn…

Lên xe tiễn em đi
Chưa bao giờ buồn thế
Trời mùa đông Paris
Suốt đời làm chia ly.

Ðêm Màu Hồng là nơi giải trí thanh lịch mà cũng là tên một ca khúc lấy ý thơ từ Thanh Tâm Tuyền. Sài Gòn có một thoáng Paris cũng do Dạ Khúc của Thanh Tâm Tuyền.

Ngay trong chiến tranh, chúng ta vẫn còn là người văn minh là nhờ phong thái nghệ thuật ấy, nhờ những vần thơ đã được âm nhạc chắp cánh cho bay bổng ra khỏi cảnh thê lương chết chóc. Thơ Thanh Tâm Tuyền, nổi tiếng dữ dội khi chiến tranh đã lên đến tột đỉnh tàn phá, nhưng đọc lại thì không có một lời về đạn bom, ông không quay lưng lại chiến tranh. Ông chỉ nhìn xa hơn, cao hơn. Cũng thế, Thanh Tâm Tuyền viết thơ tình mà không một chút trữ tình như thế hệ đi trước. Giữa tiếng đại bác, ông nghe thấy “tiếng kèn hát mãi than van” và nhìn thấy “điệu nhạc gầy níu nhau tuyệt vọng”. Ông làm thơ như một họa sĩ siêu thực hay một bức họa của Chagal: “tìm cánh tay nước biển - con ngựa buồn - lửa trốn con ngươi”, như một nhà luân lý “vục xuống nhục nhằn tổ quốc - nhìn gót giày miệng uống tro than”. Thơ Thanh Tâm Tuyền thì không thể ngâm mà nên đọc và càng nên hát.

Trí tuệ trong thơ của ông gợi hứng cho Phạm Ðình Chương hay Cung Tiến. Nhịp điệu rất trẻ và rất mới trong thơ ông càng khiến ca khúc phổ nhạc có tiết tấu riêng và trở thành những ca khúc nghệ thuật. “Bài Ngợi Ca Tình Yêu”, một tác phẩm tuyệt vời về nhịp điệu của Phạm Ðình Chương, trích từ bài thơ rất dài cùng tên của Thanh Tâm Tuyền. Và “Lệ Ðá Xanh” được Cung Tiến phổ nhạc với rất nhiều chuyển đoạn và chuyển cung tài tình, độc đáo, khiến Phạm Ðình Chương thích thú đến độ lấy hẳn một câu nhạc của bài hát này để kết thúc tác phẩm “Nửa Hồn Thương Ðau” của ông... “Ôi những người khóc lẻ loi một mình” là lời thơ Thanh Tâm Tuyền được cả Phạm Ðình Chương và Cung Tiến cùng khóc bằng nhạc. Nhờ chất thơ ấy, bằng hữu của Thanh Tâm Tuyền trong lãnh vực âm nhạc như Phạm Ðình Chương hay Cung Tiến mới phổ nhạc thành những ca khúc để đời. Người ta có thể chưa đọc hay đã quên thơ Thanh Tâm Tuyền, nhưng nếu đã nghe “Dạ Tâm Khúc”, “Bài Ngợi Ca Tình Yêu” của Phạm Ðình Chương hay “Lệ Ðá Xanh” của Cung Tiến, người nghe mới nhờ nhạc và nhớ ra lời. Và thấy ra sự lớn lao của thơ.

***
Thơ và Nhạc như đôi tình nhân, đã song hành trong một thời dấu yêu đã qua với lũ người chúng tôi.

Nhiều và nhiều quá, không thể nào lan man và tản mạn hết trong một buổi chiều mưa đầu đông như thế này!

Nghe lại “ Người đi qua đời tôi ”. Chợt nhớ quá những ngày xưa. Giá cuộc đời là một cuốn tiểu thuyết, dẫu hay hay dở cũng được, mong sẽ đọc lại những chương đầu tiên. Đó là những khúc dạo đầu của cuộc đời. Ở đó sẽ chỉ có Thơ và Nhạc, hai tình nhân song hành trên con đường yêu thương của một thuở yên bình …

Đầu thập niên đầu 70, những bài hát tình của Phạm Duy, phổ từ thơ của Nguyễn Tất Nhiên, đã được tiếng hát ngọt ngào của Duy Quang đưa vào lòng người, nhất là lớp thanh niên, những người trẻ sống giữa chiến tranh, nhưng vẫn yêu đời, và ... yêu nhau. Yêu nhiều hơn nữa, vì giữa những pháo đạn, những triết lý, chính trị, bàn cãi của người lớn, những đêm đi từ lớp học thêm Anh Ngữ này, đến lớp học thêm Lý Hóa nọ, và những tối thức khuya với chồng bài vở, thi cử, thì âm nhạc là niềm vui, làm đời sống đỡ căng thẳng, để giới trẻ tạm quên chiến tranh.

Đối với những người sống vào thời ấy, những hình ảnh tình yêu của các chàng và nàng học sinh đã được in đậm, ăn sâu đến mấy mươi năm sau, không những thế, thiết nghĩ chẳng lộng ngôn tí nào, khi bảo rằng những hình ảnh đó đi thẳng vào văn chương Việt Nam. Đó là cảnh anh học sinh "lính quýnh giữa sân trường trao thư...", cho cô nàng, "tóc thắt bím, nuôi dưỡng thơ ngây", và nhất là ... cô em Bắc Kỳ nho nhỏ, đạp xe qua phố:

"... Này cô em tóc demi garcon
Chiều hôm nay xuống đường đón gió,
Cô có tình cờ, nhìn thấy anh không?..."

Cô Bắc Kỳ nho nhỏ, cô nàng mới lớn xinh xinh, hơi chút kiêu kỳ vì được các anh hàng xóm hay các chàng trường "con trai" theo đuổi .... Đôi lúc cô hơi chanh chua, không hiền dịu bằng hình ảnh cô gái tóc thề, nấp dưới nón bài thơ ngày xưa. Cô tân thời hơn, líu lo dạo phố cuối tuần cùng đám bạn, nhưng không kém phần duyên dáng, cô là cô gái mới lớn ngây thơ, yêu đời và đi chân sáo vào tình yêu.

"... Này cô em Bắc Kỳ nho nhỏ.
Này cô em mắt trời bao dung,
Nhìn anh đi hãy nhìn cho rõ,
trước khi nhìn đám đông, trước khi vào đám đông ..."

Quên làm sao được giọng hát trầm ấm của Duy Quang, đaị diện cho các chàng trai cùng thế hệ, tỏ tình cùng các cô em gái dễ thương, còn ngậm ô mai và hay hờn.

"Cô Bắc Kỳ nho nhỏ", "Em hiền như ma Soeur", những bản hát diễn tả những mối tình đầu đời, còn vụng về, còn lấm màu mực tím của các chàng, nàng học sinh, sinh viên tạm quên mọi việc để mà yêu nhau. Những đón đưa, những chiều tan trường, qua con đường lá me bay, và những ngày mưa, với chiếc xe cổ lỗ xĩ:

"... Đưa em về dưới mưa, chiếc xe lăn dốc già
Đưa em về dưới mưa, áo em bùn lưa thưa..."

Sao chàng Nguyễn Tất Nhiên lại nhìn ra là em hiền như ma-soeur nhỉ. Thật sự ai đã từng học trường các Ma soeur rồi thì không đồng ý đâu! Các soeur nghiêm lắm, sáng nào cũng đứng trước cổng, cầm cây thước, đón học sinh. Cây thước là để đo độ ngắn của váy. Váy quá ngắn là bị điệu lên văn phòng cảnh cáo! (Các soeurs cũng khôn lắm, đuổi cô học sinh theo mốt về, thì cô nàng có cớ cúp cua, cho nên thường chỉ bị kêu lên văn phòng nghe giảng morale thôi). Các soeurs mà thấy các anh léo hánh đứng trước cửa trường là các soeur đuổi thẳng tay à. Thế là có anh tự nhiên ngoan hẳn, dành chở cô em ruột chanh chua đi học, để có cớ đứng trước cổng trường con gái! Có những anh thì "mặt dày", soeur đuổi đàng này, một chốc lại thấy anh xuất hiện đàng khác rồi. Các soeur cũng không thích học sinh ăn quà và đi học hơi trễ một chút là biết tay với các soeurs ngay. Thế mà ông Nguyễn Tất Nhiên bảo các soeurs hiền!!!

Tuy các soeurs và bố mẹ canh kỹ vậy, nhưng tình yêu thắng thế tất cả. Bởi vì anh lẽo đẽo theo lâu quá mà. Cho nên mối tình kéo dài tới hai năm:

"... Hai năm tình lận đận, hai đứa cùng xanh xao
Hai năm trời mùa lạnh, cùng thở dài như nhau
Hai năm tình lận đận, hai đứa cùng hư hao
Hai năm tình lận đận, hai đứa đành xa nhau... "

Xa cách trong thời chiến hiển nhiên quá. Một kỳ thi không nắm vững là thấy tương lai hụt hẫn, không nằm trong tầm tay. Bốn năm đaị học coi như được thay bằng một bước vào đời xa lạ, khốc liệt.

"... Người từ trăm năm về qua trường Luật
Người từ trăm năm về qua trường Luật
...Ta hỏng Tú Tài ta hụt tình yêu,
Thi hỏng mất rồi ta đợi ngày đi
Đau lòng ta muốn khóc, đau lòng ta muốn khóc... "

Sao lại là người từ trăm năm nhỉ? Có lẽ người thời nào cũng thế thôi, bước đầu đời hỏng làm ông Tú đời nay cũng đau như ông Tú trăm năm về trước!

Thế đó, sự kết hợp của Phạm Duy và Nguyễn Tất Nhiên được giới trẻ đón nhận một cách nồng nàn, hiển nhiên như đời sống, như thời cuộc! Không phải là một hiện tượng, mà là những lời thốt ra tự nhiên từ giới trẻ, sống trong một thời đại mà tương lai không do mình định đoạt, tương lai nằm ngoài tầm tay với. Với tiếng hát ngọt ngào, trẻ trung, có âm hưởng vui, Duy Quang thật thích hợp với những bài hát này. Không hẹn mà nên, người con đầu của Phạm Duy đã diễn đạt được tư tưởng và dòng nhạc tình của ông, giọng nhạc tình dành riêng cho giới sinh viên, học sinh. Duy Quang hát rất thoải mái, ngọt ngào, không trau chuốt, tựa như tiếng hát của chàng học sinh trong sân trường, ấm, nồng, gần gủi, thân quen.

"... Đưa em về dưới mưa, nói năng chi cũng thừa
phất phơ đời sương gió, hồn mình gần nhau chưa?... "

Lời tình tự của đôi trẻ, tình yêu đầu đời không có đoạn kết, nhẹ nhàng, buồn mơ màng như khói sương, như làn mưa bay trong thành phố, như hạt bụi li ti lấm vào áo nàng, như chiếc xe cũ kỹ của chàng.

Thời đó, Phạm Duy không chỉ có những bản tình ca phổ từ thơ Nguyễn Tất Nhiên, ông còn có "Con Qùy Lạy Chúa Trên Trời", thơ Kim Tuấn, "Con Đường Tình Ta Đi" hay "Trả Lại Em Yêu", để ghi dấu những mối tình học trò trên những con đường không tên, những ngày gặp trong quán nhỏ, uống nước chanh, nước dừa và môi em "ngọt".

"... Trả lại em yêu con đường học trò
Những ngày Thủ Đô tưng bừng phố xá
Chủ nhật uyên ương, hẹn hò đây đó
Uống ly chanh đường, uống môi em ngọt ..."

Qua nghìn lời hát, tất nhiên Nhạc Sĩ Phạm Duy đã có những lời ca bóng bảy hơn nhiều để tả những mối tình của Thủ Đô chiều Thứ Bảy, sáng Chủ Nhật, phố xá tưng bừng, nhưng những những dòng thơ của anh thi sĩ trẻ Nguyễn Tất Nhiên, mới thực sự là tiếng nói của giới trẻ, là những dòng tâm tình thoảng một chút bất cần đời, hoang dại, bụi bặm, ngây thơ, không toan tính gì với tương lai.

Cám ơn "cái đầu trẻ" của Phạm Duy đã nhìn thấy những dòng nhạc nhảy múa trên những câu thơ của anh chàng học trò thi sĩ. Những bài hát này mãi mãi ghi dấu một quãng đời những tưởng khô khan, buồn nản, vì chiến tranh, bom đạn, nhưng sự thật đã là một thời của một giới trẻ lớn lên vẫn thấy đời thơ mộng, lãng mạn, đáng yêu. Trong cái lãng mạn ấy có một chút vị đắng, xót xa của bấp bênh, để đi đến một ý nghĩ: "Thà như giọt mưa bay lất phất trong thành phố, vỡ trên tượng đa, có còn hơn không .. . Mặc thời cuộc, người thanh niên vẫn đưa tay hái trái táo, nếm vị tình yêu. Tình yêu hiện diện trong bất cứ hoàn cảnh nào, có mãnh lực đặc biệt, làm mờ đi nỗi lo lắng, buồn khổ, thời sự chung quanh.

Ôi! những bài hát đã đóng góp cho nhạc tình Việt Nam, thời Nhạc Vàng có một không hai trong lịch sử Âm nhạc Việt Nam, nhạc của thời lớn lên trong khói đạn nhưng vẫn đầy chất lãng mạn, thơ mộng qua muôn nghìn lời ca, điệu hát.